dzisiejszych czasach rola zdrowia psychicznego w codziennym funkcjonowaniu to temat, który jest coraz częściej poruszany przez specjalistów z różnych dziedzin. Najnowsze badania jednoznacznie pokazują, że ilość pacjentów z problemami zdrowia psychicznego z roku na rok wzrasta. Warto pamiętać, że tzw. dobrostan psychiczny to nie tylko brak zaburzeń psychicznych, ale również niski poziom stresu, dobre samopoczucie i zdolność do prawidłowego funkcjonowania w społeczeństwie (m.in. pracy, kontaktów międzyludzkich, aktywnego uczestnictwa w życiu społecznym).
Jeżeli widzimy u siebie symptomy zaburzeń zdrowia psychicznego, takie jak stany nerwicowe, depresyjne czy psychotyczne, negatywnie wpływające na nasze funkcjonowanie i wywołujące cierpienie, warto udać się do specjalisty, który pomoże znaleźć ich podłoże i wdroży skuteczne leczenie. Wyjaśniamy, kim jest lekarz psychiatra i w jakich schorzeniach może nam pomóc.
Psychiatria to dziedzina medycyny, która zajmuje się szeroko pojętymi chorobami i zaburzeniami psychicznymi, zarówno w zakresie ich zapobiegania, diagnostyki jak i leczenia. Diagnoza stawiana jest na podstawie Międzynarodowej Klasyfikacji Chorób i Problemów Zdrowotnych ICD-10. Zadaniem lekarza psychiatry jest nie tylko eliminowanie skutków zaburzeń psychicznych, ale przede wszystkim diagnozowanie i likwidacja ich przyczyn.
By zostać lekarzem psychiatrą konieczne jest nie tylko ukończenie studiów lekarskich i odbycie stażu podyplomowego, ale również 5-letniej specjalizacji z zakresu psychiatrii lub psychiatrii dziecięcej. Jej celem jest nabycie pełnego zakresu wiedzy teoretycznej i umiejętności praktycznych, pozwalające na samodzielne diagnozowanie i leczenie zaburzeń psychicznych według najwyższych standardów.
Lekarz psychiatra przyjmuje zarówno w ramach ambulatoryjnej opieki psychiatrycznej (poradnie zdrowia psychicznego, Środowiskowe Centra Zdrowia Psychicznego czy prywatne gabinety), jak również w szpitalach na dziennych lub całodobowych oddziałach psychiatrycznych. Lekarze psychiatrzy są zatrudniani również w ośrodkach zajmujących się leczeniem uzależnień.
Psychiatra – lekarz specjalista zajmujący się diagnostyką, leczeniem i profilaktyką zaburzeń i chorób psychicznych.
Pacjenci, borykający się z różnego rodzaju zaburzeniami psychicznymi często mają wątpliwości, do kogo udać się ze swoim problemem. W ramach szeroko pojętej profilaktyki zdrowia psychicznego możemy bowiem skorzystać z pomocy psychiatry, psychologa oraz psychoterapeuty. Warto wiedzieć czym różnią się te poszczególne zawody.
Psychiatra to lekarz, czyli osoba, która ukończyła sześcioletnie studia medyczne na wydziale lekarskim, a następnie kilkuletnią specjalizację z zakresu psychiatrii. Daje mu to nie tylko uprawnienia do stawiania diagnozy, ale również wystawiania recept i zwolnień lekarskich, a w razie konieczności skierowań na dodatkowe badania lekarskie czy leczenie szpitalne. Psychiatra to specjalista, do którego warto zgłosić się w pierwszej kolejności, jeżeli zauważymy u siebie jakiekolwiek problemy o podłożu psychicznym.
Psycholog z kolei to osoba posiadająca tytuł magistra z psychologii (studia mają tryb 5-letni). Jest uprawniony do przeprowadzania działań z zakresu psychoedukacji, poradnictwa psychologicznego, interwencji kryzysowych i przeprowadzania testów psychologicznych mających na celu diagnostykę osobowości, procesów poznawczych czy predyspozycji psychicznych. W razie konieczności może skierować pacjenta na psychoterapię, jednak nie posiada uprawnień do zalecania leczenia farmakologicznego czy szpitalnego. Nie ma także uprawnień do ustalania czy przyczyną odczuwanych przez pacjenta dolegliwości są np. choroby metaboliczne czy zaburzenia neurologiczne.
Psychoterapeuta jest natomiast osobą, która posiada dowolne wykształcenie magisterskie, niekoniecznie związane z medycyną lub psychologią. By uzyskać tytuł psychoterapeuty konieczne jest jednak odbycie certyfikowanego kursu podyplomowego w zakresie psychoterapii, który w zależności od jednostki szkoleniowej trwa ok. 4 lat. Niezbędne jest nie tylko pozyskanie wiedzy teoretycznej, ale również odbycie odpowiedniej ilości godzin praktycznych i tzw. terapii własnej.
Psychiatra to specjalista, który może pomóc pacjentom zarówno w zakresie doraźnych zaburzeń psychicznych, np. wywołanych przez śmierć bliskiej osoby czy inne traumatyczne przeżycie, jak również chorób psychicznych o charakterze przewlekłym, które wymagają regularnej kontroli stanu pacjenta.
Do chorób diagnozowanych i leczonych przez lekarza psychiatrę zaliczają się między innymi:
Do psychiatry możemy udać się samemu, gdy zauważymy u siebie niepokojące objawy lub w wyniku otrzymania skierowania do odbycia takiej wizyty, wystawionego przez każdego innego lekarza, takiego jak lekarz rodzinny, neurolog czy internista. Potrzebę konsultacji psychiatrycznej może zalecić nam również psycholog lub psychoterapeuta. Często zwlekamy z podjęciem decyzji, bagatelizując odczuwane przez nas dolegliwości lub po prostu wstydzimy się przyznać, że mamy problemy ze zdrowiem psychicznym.
Jakie są główne symptomy, które powinny skłonić nas do wizyty u psychiatry? To między innymi:
Podstawą do wizyty u psychiatry są także wszelkiego rodzaju trudne wydarzenia w naszym życiu, z którymi ciężko nam sobie poradzić ze względu na emocje jakie wywołują (np. choroba, utrata pracy, śmierć bliskiego).
Co ważne, do psychiatry możemy się zgłosić zarówno w przypadku wystąpienia objawów zaburzeń psychicznych u nas samych, jak również u osoby nam bliskiej, partnera czy członka rodziny. Co prawda w tym przypadku lekarz psychiatra nie jest w stanie postawić diagnozy czy rozpocząć leczenia, ale może nas wesprzeć i wyjaśnić jak funkcjonować z taką osobą, czy jak namówić ją na wizytę u psychiatry. Jest to szczególnie istotne w przypadku takich zaburzeń psychicznych jak uzależnienie od alkoholu lub narkotyków, schizofrenia, zaburzenia osobowości czychoroba afektywna dwubiegunowa
Pamiętajmy również, że niektóre objawy zaburzeń psychicznych wymagają od lekarza lub kogoś nam bliskiego natychmiastowej interwencji. Są to przede wszystkim zachowania, które mogłyby zagrażać zdrowiu i życiu chorego lub osobom z jego otoczenia, w tym próby samobójcze. Wtedy konieczna jest natychmiastowa konsultacja psychiatryczna w poradni zdrowia psychicznego lub w Szpitalu Psychiatrycznym. W oparciu o Ustawę o Ochronie Zdrowia Psychicznego (Dz.U. 1994 Nr 111 poz. 535) w określonych sytuacjach pacjent z objawami zaburzeń psychicznych może wbrew swojej woli zostać przyjęty na zamknięty oddział psychiatryczny.